Niespłacone zobowiązania stanowią najczęściej poważny problem zarówno dla wierzyciela, jak i dłużnika. Na szczęście przedsiębiorcy mogą skorzystać z rozwiązania, jakim jest kompensata długów. Polega ona na rozliczeniu się stron w formie bezgotówkowej. Warto dowiedzieć się więcej na temat tej możliwości oraz sprawdzić, na czym dokładnie ona polega – być może jest to sposób, z którego warto skorzystać.
Kompensata długu – czym jest?
Przedsiębiorcy, którzy są dla siebie jednocześnie wierzycielami oraz dłużnikami, mogą skorzystać z rozwiązania, jakim jest kompensata. Co to oznacza w praktyce? Jest to proces wzajemnego umarzania długów. Takie osoby mogą pozbyć się swoich zobowiązań bez konieczności wykorzystania gotówki.
Kompensatę stosuje się zazwyczaj w przypadku podmiotów, których wartość wzajemnych zależności jest zbliżona. Należy pamiętać, że nie jest ona formą zapłaty, dlatego nie można jej umieścić na fakturze. Jest to jednak opcja dopuszczana przez przepisy prawa, która pozwala skutecznie zaspokoić roszczenia wierzycieli.
Rodzaje kompensat długu
Polskie prawo jasno określa, że istnieją dwa rodzaje rozwiązania, jakim jest kompensata. Co to oznacza dla osób zainteresowanych skorzystaniem z takiej opcji? Poszczególne typy kompensat różnią się od siebie potrzebnymi dokumentami oraz formalnościami, o które trzeba zadbać.
Pierwszym rodzajem jest kompensata ustawowa. Jest ona regulowana przepisami Kodeksu cywilnego, a dokładniej art. 498. Zgodnie z nim jest to jednostronne działanie. Oznacza to, że druga strona nie musi wyrażać na nie zgody. Aby takie postępowanie miało moc wiążącą, niezbędne jest przygotowanie stosownego oświadczenia (najlepiej w formie pisemnej).
Musi ono zawierać następujące dane:
- dokładną informację o sumie zadłużenia,
- dane obu przedsiębiorców (nazwa firmy, adres siedziby, numer NIP itd.),
- kwotę kompensacji,
- kwotę, która pozostanie do spłaty,
- datę i miejscowość sporządzenia dokumentu,
- odręczny podpis.
Drugim rodzajem jest natomiast kompensata umowna. Jak sama nazwa wskazuje, jest to działanie podejmowane za zgodą obu stron. Przedsiębiorcy decydujący się na takie rozwiązanie wspólnie ustalają zasady postępowania i warunki spłaty zobowiązań. Należy pamiętać, że w tym przypadku kompensata nie jest regulowana przepisami prawa cywilnego. Jej warunki mogą być dowolne, gdyż są ustalane samodzielnie przez zainteresowane strony.
Jak działa kompensata długu
Już wiesz nieco więcej na temat tego, czym dokładnie jest kompensata. Na czym jednak w praktyce polega to rozwiązanie? Może być ono zastosowane między stronami, które mają wobec siebie jakieś zobowiązania finansowe, które nie zostały jeszcze spłacone. Kompensata to nic innego, jak umorzenie części zobowiązania bez konieczności używania do tego gotówki.
Schemat działania
Dokładny schemat postępowania zależy przede wszystkim od rodzaju kompensaty. W przypadku opcji ustawowej podmiot, który chce potrącić należności, może to zrobić bez informowania drugiej strony. Najkorzystniejszym rozwiązaniem dla obu zainteresowanych jest jednak skorzystanie z kompensaty umownej. Strony będą mogły wtedy samodzielnie ustalić plan działania, który zaspokaja wzajemne potrzeby.
Przykład zastosowania
Aby zrozumieć, jak działa kompensata, najlepiej jest to zobrazować przykładem. Firma A i B współpracowały ze sobą i doprowadziły do wzajemnych zobowiązań. Pierwsza z nich musi zapłacić 1000 zł, a druga 3000 zł. Jeśli skorzystają z tego rozwiązania, to wystarczy, że firma B zapłaci tylko 2000 zł, czyli różnicę w zobowiązaniach.
Zalety i wady kompensaty długu
Kompensata długu to wygodne rozwiązanie, które pozwala szybko i łatwo pozbyć się zarówno wierzytelności, jak i roszczeń. Do całego procesu nie trzeba angażować fizycznych pieniędzy, co przyspiesza całą transakcję. Z takiej metody można skorzystać nawet wtedy, gdy jedna ze stron przebywa za granicą.
Wadą takiego rozwiązania jest to, że nie zawsze można z niego skorzystać. Istnieją wyjątki, które wykluczają możliwość kompensaty długów. Zgodnie z przepisami Prawa cywilnego jest to niemożliwe w przypadku:
- wierzytelności wykluczonych z kompensaty, takich jak np. zasiłki,
- wierzytelności, które się przedawniły lub zostały zajęte,
- wierzytelności, które obejmują środki niezbędne do życia,
- wierzytelności pochodzących z nielegalnych działań.
W powyższych przypadkach należy znaleźć inne korzystne rozwiązanie, które pozwoli zaspokoić roszczenia.
Kto może skorzystać z kompensaty długu?
Jak już wiesz, kompensata to rozwiązanie skierowane do przedsiębiorców, którzy jednocześnie oczekują spłaty zobowiązań przez drugą stronę i mają u niej długi. Jest to metoda, która sprawdzi się zwłaszcza w przypadku firm z kłopotami finansowymi. Dzięki możliwości rozliczenia zobowiązania w formie bezgotówkowej przedsiębiorca musi spłacić jedynie część, która pozostała po odliczeniu wierzytelności drugiej ze stron.
Przykłady zastosowania kompensaty długu
Poniższe przykłady pozwolą Ci jeszcze lepiej zrozumieć, w jaki sposób działa kompensata długów.
Przykład 1.
Przedsiębiorca X kupił od firmy Y towary na łączną kwotę 5550 zł. Z kolei firma Y korzystała z usług przedsiębiorcy X, a ich wartość także wyniosła 5550 zł. Obie strony podpisały oświadczenie woli o kompensacie długu. Dzięki niemu nie muszą opłacać wzajemnie swoich faktur, gdyż umorzenie zobowiązań odbędzie się bezgotówkowo. W tym przypadku jest to kompensata całkowita.
Przykład 2.
Pan Jan prowadzi firmę A i sprzedał swoje towary firmie B o wartości 6000 zł. Z kolei firma B świadczyła na rzecz przedsiębiorstwa A usługi reklamowe, których koszt to 4500 zł. Obie strony zgodziły się na kompensatę zobowiązań. Dzięki temu firma B musi zapłacić panu Janowi tylko różnicę, czyli 1500 zł. Jest to kompensata częściowa.
Jak skorzystać z kompensaty długu
Kodeks cywilny jasno określa, że podstawą do wzajemnego umorzenia zobowiązań jest specjalne oświadczenie. Najlepiej, aby miało ono formę pisemną, jednak nie jest to koniecznością. Wiążące jest także to wyrażone ustnie. Dla własnego bezpieczeństwa i spokoju warto zdecydować się jednak na sporządzenie stosownego oświadczenia na piśmie. Będzie ono dowodem w razie trudności z wyegzekwowaniem należności od drugiej ze stron.
Należy także wybrać formę kompensaty, która będzie najlepszym rozwiązaniem w konkretnym przypadku. Jeśli dłużnik, będący jednocześnie wierzycielem, nie wykazuje chęci porozumienia się, jedynym słusznym rozwiązaniem może okazać się kompensata ustawowa. Warto jednak zawsze być otwartym na porozumienie, gdyż może to przynieść wiele korzyści dla obu stron.
Bezpieczeństwo transakcji z wykorzystaniem kompensaty długu
Jak już wiesz, aby kompensata długu przebiegała bezpiecznie i bez problemów, warto sporządzić stosowne oświadczenie na piśmie. Zabezpieczy ono obie strony przed ewentualnymi kłopotami ze spłatą zobowiązania. Taki dokument jest potwierdzeniem, że przedsiębiorcy porozumieli się w tej kwestii i zgadzają się na przedstawione warunki. Takie oświadczenie może być dowodem, jeśli kompensata długu nie przebiegnie zgodnie z planem.
Podsumowanie
- Kompensata długu to rozwiązanie, z którego mogą skorzystać przedsiębiorcy. Warunkiem jest to, że obie strony muszą być wobec siebie zarówno wierzycielami, jak i dłużnikami.
- Tego rodzaju transakcje odbywają się bezgotówkowo. Nie jest to forma zapłaty, dlatego nie można jej umieścić na fakturze.
- Istnieją dwa rodzaje kompensaty: ustawowa i umowna. Pierwsza z nich jest regulowana przepisami Prawa cywilnego.
- Kompensata ustawowa jest działaniem jednostronnym. Druga strona nie musi wyrażać zgody na takie postępowanie. Warunkiem jej przeprowadzenia jest sporządzenie oświadczenia, najlepiej w formie pisemnej.
- Kompensata umowna to działanie, na które zgodę wyrażają obie strony – wspólnie ustalają plan działania.
- Istnieją sytuacje, gdy kompensata długu nie jest możliwa. W takich przypadkach konieczne jest znalezienie innego rozwiązania.
- Z kompensaty długu można skorzystać także wtedy, gdy jedna ze stron przebywa za granicą.
